DRINGENDE HULP VOOR DE BIJEN.. (EN ALLE INSECTEN)

We worden al geruime tijd om de oren geslagen door onheilsberichten over de teloorgang van bijen en de gevolgen daarvan voor de mensheid. Ons voortbestaan zou er eigenlijk van afhangen, want: zonder bijen is er geen bevruchting van fruit en groenten, geen bevruchting van gewassen die als veevoeders dienen, dus komt ook het dierlijk voedsel voor de mens in het gedrang….

Hoe ongerust moeten we nu zijn, en nog belangrijker: kunnen we nog ingrijpen, en hoe doen we dat….? 

Wat zoeken bijen in bloemen?

Stuifmeel, ook Pollen genaamd bevat veel eiwitten en is voor bijen en veel andere insecten de bron van essentiële voedingsstoffen.  Een voldoende gevarieerd aanbod zorgt ervoor dat bijen gezond blijven.

Nectar is voor veel insecten een energiebron om te vliegen. Bijen verzamelen bloemennectar en verwerken die tot honing: ze verrijken die nectar met enzymen, enz., onttrekken er het overtallige water uit, en slaan de zo bekomen honing op in de raten, waarna die als voedsel dient voor de larven en de bijen zelf.

Wat zijn de grootste bedreigingen voor de bijen?

Het allergrootste probleem voor de bijen en ook voor andere insecten is de totale degeneratie van het ras, van honingbijen zowel als wilde bijen. Wat zijn daar de oorzaken van?

• de verregaande teelt/inteelt van de bijenrassen door de mens, waarbij men meer oog had voor de productiviteit (zoveel mogelijk honing produceren), ten koste van de gezondheid van het ras,
• de teloorgang van het voedselaanbod; bijv. maïs heeft wel veel stuifmeel, maar de ervaring van imkers leert dat dit waardeloos is, en dat de bijen er ziek van worden (er blijven natuurlijk ook vragen over de manipulatie en selectie van maïs-zaad…)
• waardevolle plantengemeenschappen verdwijnen door de verstedelijking, de aanleg van wegen,…
• de opkomst van ziekte en plagen, die misschien wel altijd latent aanwezig waren in de populaties, maar nu, door de langzame degeneratie en verzwakking van het ras, uitbreken, met zeer ernstige gevolgen; het meest bekend is de Varroa-mijt, die ervoor gezorgd heeft dat hele bijenvolken verzwakt en zelfs gedood zijn;
• exotische planten winnen aan populariteit, en dat zijn niet altijd uit zaad gewonnen, originele planten uit exotische oorden, maar veelal hybriden en ver doorgekweekte cultivars, waar insecten helemaal niets meer kunnen uithalen. Anderzijds zijn uitheemse planten, ooit ingevoerde exoten die nu overal te zien zijn in de natuur, en dikwijls als ‘invasief’ beschouwd worden, niet altijd de boosdoeners waarvoor men ze afschildert: bijv. Reuzenbalsemien is eigenlijk geen inheemse plant, maar is heel waardevol gebleken voor bijen, evenals  voor hommels; de Acacia is ook niet inheems maar toch een grote bron van nectar, en zo zijn er nog vele anderen…
• misschien is de belangrijkste oorzaak wel: het overdreven gebruik van pesticiden, in de landbouw, maar ook in tuinen; we kunnen er blijkbaar niet toe komen om het gebruik van die neonicotinoïden te verbieden, hoewel de schadelijke effecten voldoende bewezen zijn En bovendien is er nog een zwaar onderschat gevolg van het overmatige pesticide-gebruik: ook de vogelpopulatie gaat achteruit! Denk maar aan alle insecteneters die vergiftigd worden door de rupsen van de Buxusmot, als die gedood worden door de ‘klassieke’ pesticiden.

Wat kunnen we in eigen tuin zelf doen om de bijen te helpen, om hun voortbestaan te verzekeren?

• wees niet te netjes: een gazon met klavertjes biedt ongelofelijk veel nectar aan de bijen; het is dus niet nodig om die klavertjes, en andere bloemen in het gazon, te bestrijden met chemische middelen;
• onkruid kan een geweldige hulpbron zijn voor bijen en hommels: behalve nestgelegenheid voor sommigen halen ze heel veel stuifmeel en nectar uit bloeiende grassen en onkruiden. Behalve de lastige winde, heermoes en kweekgras, zou je hier en daar in de tuin het ‘onkruid’ zijn gang moeten laten gaan;
• behalve wilde planten om de bestuivers een ideale leefomgeving te geven, kan je ook, en niet in het minst voor je eigen plezier, kiezen om EENJARIGEN te zaaien of te planten. Dit zijn immers allemaal planten die in hun land van herkomst behoren tot de inheemse flora. Met éénjarigen bedoelen we dus niet de felgekleurde, meestal hybride-soorten van Vlijtige Liesjes, Afrikaantjes, Begonia’s, e.a. die in het voorjaar massaal te vinden zijn in de tuincentra, maar de éénjarigen die je zelf uit zaad kan winnen.  Een bijkomend voordeel van bloeiende éénjarigen: ze leveren de broodnodige nectar/energie tijdens sommige periodes in het jaar waarin er minder voedingsstoffen voorhanden zijn (augustus, september,..)

Bijna alle éénjarigen horen in het rijtje thuis maar als het moeilijk kiezen is, dan zaai je toch gewoon een bloemenweide! Behalve bloemenweides met inheemse planten, aangepast aan de grond, en de situatie in je tuin, en die uiteraard ideaal zijn voor natuurlijk leven, kan je ook kiezen voor bloemenweides met uitheemse planten. Die zijn meestal zeer bloeirijk en zaaien zich goed uit, maar nooit te veel. Het gezoem van de duizenden bijen op zulk groot banket is de beste beloning van je inspanningen….

Bijen- (en vlinder)planten selecteren doe je zo:

Op de PLANTEN- en ZADEN-pagina kan je zoeken op kleur, hoogte, habitat, enz…. Klik dan zeker op Bijen/Vlinders en daarna op Zoeken.